NA GRANICI ŽIVOG I NEŽIVOG

(Aktuelno) Priroda virusa je takva da je on, možda, jedan od poslednjih pravih prirodnih neprijatelja čoveka.

No, nasuprot raširenom mišljenju, virusi nisu živa bića. Neki se ograđuju pa kažu da su virusi „na granici živog i neživog“. Naučnici radije objašnjavaju da je to agent koji može da se razmnožava isključivo u svom domaćinu – čoveku, životinji, biljci, bakteriji… Virusi nemaju ćelijsku građu niti svoj metabolizam, i uopšte nemaju karakteristike živog.

Naučnici veruju da su virusi nastali mnogo pre čoveka i da ga oduvek prate. Variola vera je, na primer, najverovatnije počela da se širi oko 10.000 godina p.n.e. u Africi, a pretpostavlja se da je u ljudske poljoprivredne zajednice stigla preko glodara.
Prve indikacije biološke prirode virusa uočio je ruski naučnik Dimitrij Ivanovski 1892, da bi detaljniji opis virusa dao holandski naučnik Martinus Beejerink, koji je 1898. proučavao bolest biljke duvana.

Virus se sastoji iz dva dela: genetskog materijala iz lanca DNК ili RNК, koji nosi genetsku informaciju, i iz genetskog materijala proteinskog omotača koji ga štiti. Neki virusi imaju još jednu zaštitu u obliku kaputa od lipida. Kada bi uveličali viruse, koji su inače prečnika uglavnom između 20 i 300 nanometara, mogli bi da primetimo da se pojavljuju u najraznovrsnijim oblicima: od sfere, preko valjka i oblika koji podseća na raketu, do vrlo kompleksnih struktura.

Neki za domaćina biraju biljke, drugi životinje ili ljude, a treći bakterije. Kod čoveka, mogu napasti kožu, pluća, nervni sistem, bilo koji unutrašnji organ čoveka… Кada se domogne ljudskog tela, virus prodire u ćeliju i njegov omotač se brzo razgrađuje.
Oslobađa se genetički materijal i počinje njegovo umnožavanje i „pakovanje“ u novi virus. Podmladak napušta ćeliju i prelazi u sledeću, ponavljajući čitav proces sve dok mu to imuni sistem domaćina dozvoljava.

Influenca, koja je ovih dana među nama, je virusno, akutno, zarazno oboljenje, koje uglavnom utiče na disajni sistem. Virus influence, kao i većina drugih, sastoji se od ribonukleinske kiseline, okružene proteinskom ovojnicom i lipidnim omotačem iz kojeg izlaze štapići proteina hemaglutinina i neuroaminidaze. Prvi protein je zadužen za napad, a drugi za kretanje unutar ćelije.

Postoje tri tipa influenca virusa: A, B, i C. Prvi trenutno kruži među ljudskom populacijom (neke njegove varijante i među životinjama) kao poznati H1N1, H1N2, H3N2. Tip B je takođe uobičajen kod ljudi, ali ne uzrokuje pandemije, već samo epidemije, dok je tip C veoma blag po simptomima i ne uzrokuje čak ni epidemije.

No, problem sa virusom kao što je grip je taj što on stalno mutira, menjajući sekvence u svom genetičkom materijalu. Zato stalno nastaju nove forme koje imuni sistem domaćina ne može da prepozna i blagovremeno zaustavi.

M.Đ.

—–

ILUSTRACIJA: Depositphotos/jacartoon

Ovu i druge priče možete čitati i na www.naukakrozprice.rs

Tekst je nastao prema eseju istog autora, prvobitno objavljenom na sajtu Elementarijum.rs