POHOD NA JERUSALIM

(Istorija utorkom) Njihov gnev je čudovišan. Britanski istoričar Tomas Esbridž u “Istoriji rata za Svetu zemlju” opisuje kako konji doslovno gaze kroz krv po ulicama. Tako se u junu 1098. godine, okončava dramatična, višemesečna opsada grada Antiohije, što je prva značajna i pomalo čudesna pobeda hrišćana u Prvom krstaškom ratu.

Kad se glas o krvoločnosti krstaša u njihovom pohodu ka Jerusalimu bude proširio, a zatim pomešao sa pričama o kanibalizmu i zločinima iz grada Mare, muslimani će Franđe, kako su ih nazivali, doslovno smatrati ljudožderima. I ta se slika, sa vremenom poistovećena sa čitavim hrišćanskim svetom, neće promeniti ni do našeg doba.

Jerusalim i uopšte, Bliski istok, stalno su poprište sukoba. Nafta, voda, terorističke akcije, a ponekad i samo nekoliko tvitova uspevaju da sa lakoćom podstaknu nerazumevanja, sukobe, pa i pozive na novu Intifadu ili uzajamna bombardovanja u znak odmazde. Teoretičari globalne politike zato i govore o sukobu civilizacija u nekadašnjoj Svetoj zemlji, koji, mada je reč o sasvim novim akterima i povodima, po većinskom mišljenju počinje upravo u krstaškim ratovima.

Pohod na Jerusalim sa kraja XI veka, kad su susrela dva sveta, Zapad i Istok, svakako je jedna od zanimljivijih istorijskih epizoda (nije slučajno što mu se tako često vraćamo i ovde, na NKP). Detalji prvog pohoda su inače podrobno opisani u mnogobrojnim i popularnim franačkim hronikama, najpre u Guesta Francorum, ali i u zapisima Ibn Al Atira i drugih arapskih hroničara, kao i kod Ane Komnine, kćerke vizantijskog cara Aleksija I.

Sam pohod je avantura po sebi. Zatečeni daleko od svog kontinenta, u negostoljubivoj sredini, krstaši su bili osuđeni na neuspeh – neprekidno su se tukli da obezbede zalihe za vojsku koja se opisala. Od oko 100.000 krstaša, koliko ih je stiglo u Bosfor, u Jerusalimu će ih 1099. godine biti samo nekoliko stotina najodvažnijih i najsrećnijih.

Bez opsadnih sprava, bez građe, sa evropskim konjima koje su nakon Male Azije morali potpuno zameniti, krstašku vojsku čini oko 10.000 civila, žena i dece, 35.000 raznovrsne, loše naoružane pešadije, kao i između 7000 i 10.000 vitezova. Pored fanatizma, ovo jezgro krstaške vojske igra ključnu ulogu.

Ideja Svetog rata razvila se u svoj ekstremni oblik tokom samog pohoda. Zamisao o teoriji pravednog rata prvi je istraživao papa Grigorije VII. Rimski poglavari su pokušavali da smisle bogougodan način na koji bi se krvožednost evropskih velikaša i dinastičke ambicije, pre svega one usmerene na Rim, preusmerile negde izvan hrišćanskog sveta.

Povod za to je dao upravo Aleksije Komnin, koji je pritisnut ratom sa Normanima i sve većom pretnjom od Seldžuka po Carigrad, u proleće uputio poslanstvo u Pjaćencu za pomoć Zapada u borbi protiv Islama.

Nakon ovog zahteva, papa Urban II dolazi na ideju o „oružanom hodočašću“ na Jerusalim. Mada je grad već vekovima pod arapskom vlašću, papa shvata da bi njegovo osvajanje moglo biti snažan motiv evropskoj vlasteli.

Zato mesecima priprema uslove i onda na čuvenom saboru u Klermonu, u julu 1095. godine, drži istorijsku besedu o Svetom ratu. Muslimane proglašava „neljudima“ i obećava oprost grehova svima koji krenu u ovaj pohod. Njegova ideja privlači jednog od potonjih vođa, Rejmonda iz Tuluza. Propovednici papinu poruku šire Evropom. Počinje prvi hrišćanski Sveti rat.

Okruženi stotinama muslimanskih utvrđenja, krstaši su u Palestini zaista vanzemaljci. Religiozni zanos i okrutnost zastrašuju Arape, no, sve do Antiohije ne shvataju ga preozbiljno, smatrajući da ih je kao plaćenike i prolaznu pretnju angažovao vizantijski car.

Međutim, u naredna dva veka, oni će postati stvarnost u muslimanskom svetu. Jedna od vođa pohoda, Boemund osniva Kneževinu Antiohiju, a krstaši kreću u nove ratove. Nastaje Rejmundovo vojvodstvo Tripoli, kao i pre toga Edesa, da bi konačno 15. jula 1099. krstaši osvojili glavnu nagradu – Jerusalim.

Na fotografiji je franački vitraž koji prikazuje prvog krstaškog kralja Godrfija Bujonskog tokom opsade Jerusalima. Kraljevina u kojoj će vladati njegovi krunisani potomci trajaće sto godina, dok je Saladin i Saraceni ne pokore 1187, ali će krstaški posedi i zemlje opstajati još jedan vek potom. Nevolje koje su zbog toga nastale postojaće, očigledno, i danas.

—

Tekst: Slobodan Bubnjević

Foto: Depositphoto/Jorisvo