KAKO GRIP POSTAJE PANDEMIJA?

Kada osoba zaražena virusom gripa kine ili se nakašlje, iz njenih usta brzinom od 50 metara u sekundi izleti i do 40.000 kapljica koje se raspu na rastojanju od skoro jednog metra. U kapljicama iz disajnih puteva nalazi se najviše vode, ali ima i sluzi, delova otpadnih ćelija, soli i mikroorganizama.

“Pri pogodnom osvetljenju moguće je videti kako kapljice, ako ne pogode sabesednika, odnosno bližnjeg, u luku padaju na tlo”, navodi se u novom izdanju impresivne knjige “Grip”.

“Sitnije i lakše kapljice, veličine oko 100 mikrometara, pre nego što izgube visinu, isparavanjem se svode na suvi ostatak, tj. na čestice od samo oko pet mikrona ili manje. Budući da su lake, one mogu satima da lete pre nego što se stalože i pritom, nošene vazdušnom strujom, pređu i nekoliko desetina metara, ponašajući se kao zarazni aerosol. Kada su uslovi pogodini (suv i hladan vazduh, odsustvo direktne sunčeve svetlosti) virusi gripa u njima opstaju nekoliko sati, i to ne samo živi, već i sposobni da izazovu zarazu”, objašnjavaju autori.

Ovu knjiga koju su napisala dva ugledna epidemiologa, Zoran Radovanović, profesor Medicinskog fakulteta u penziji i Predrag Kon iz Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd, izdala je kuća Heliks iz Smedereva.

“Izučavajući istorijske izvore, jedan pedantni Nemac zapazio je da se u starim spisima mogu s velikom pouzdanošću uočiti epidemije gripa na osnovu opisa epidemioloških odlika te bolesti i njene kliničke slike. Udubio se u arhivsku građu i izračunao da je tokom 702. godine, od treće četvrtine XII do treće četvrtine XIX veka, izbilo 299 epidemija gripa. Proističe da su se takve epizode bolesti nizale s prosečnim razmakom od 2,35 godine, tj. dve godine i četiri meseca.

Prva pandemija o kojoj postoje jasni pisani tragovi pogodila je svet 1580. godine. Epidemije i pandemije postale su učestalije u XVIII i XIX veku nego tokom ranijih epoha, pa su tako u XIX veku zabeležene bar četiri velike pandemije, od kojih je poslednja 1889/90. godine, po svojoj žestini označena kao najteža u prethodna tri veka.

Kako se javila u jeku tzv. bakteriološke ere, tokom njenog trajanja je tada vrlo ugledan nemački lekar Rihard Fajfer, izolovao bakteriju za koju je bio uveren da je izazivač gripa, pa ju je označio kao Bacillus influenzae. Ona je danas poznatapod imenom Haemophilus influenzae i vrlo je verovatno da je često nalažena u disajnim organima gripoznih bolesnika, izazivajući bakterijsku upalu pluća, ali je za otkriće pravog uzroka trebalo čekati na razvoj tehničkih mogućnosti, tj. optičkih instrumenata koji omogućavaju uočavanje tako sitnih mikroorganizama kakvi su virusi”.

Kroz ovaj istorijski osvrt, a zatim analizu poznatih istorijskih pandemija gripa, prof. Radovanović, i dr Kon lagano nas uvode u interesantnu priču o ovoj bolesti, da bi došli do dela o poslednjoj epidemiji gripa, onoj iz 2009. godine tokom koje je umrlo više stotina hiljada ljudi.

Mediji su nas tokom ove, prve pandemije u 21. veku uz panični ton zatrpavali brojkama obolelih i umrlih, kontradiktornim informacijama, optužbama na račun svetskih zvaničnika, farmaceutskih lobija, nacionalnih zdravstvenih politika… Deset godina kasnije, pomalo nalik na scenario za triler, naši epidemiolozi detaljno, objektivno, uz mnoštvo podataka analiziraju dešavanja tokom ove pandemije u svetu i u Srbiji, kao i kontroverze koje su iz nje proistekle.

M.Đ.

—–

Ilustracija: depositphotos/Oligliya