(Reprint*) Da li je tehnologija odlika samo našeg vremena? U uslovima velike globalne krize, za ljude našeg doba sasvim je uobičajeno da čekamo na novu tehnologiju da se – kao deus ex machina – pojavi i reši nevolju u kojoj smo se zatekli

Možda će vas iznenaditi, ali vatra ne samo da predstavlja jednu od najkorisnijih drevnih tehnologija, nego je verovatno odigrala i presudnu ulogu u hominizaciji, odnosno biološkom razvoju čoveka. Kontrolisana upotreba vatre je, naime, starija od vrste Homo sapiens

(Nobel 2023*) Nobelova nagrada za fiziku u 2023. dodeljena je za eksperimente koji su pokazali kako napraviti takozvane atosekundne impulse

U četvrtak, 21. septembra, u 18 sati, u prostoru koji se naziva “Bukmarker” u knjižari Delfi SKC u Beogradu održana je promocija

(U fokusu) Knjiga autora „Nauke kroz priče“ Slobodana Bubnjevića, „Alhemija bombe“ izaziva pažnju medija i čitalaca

Šezdesetih godina prošlog veka britanski pedagog Aleksandar Saterlend Nil napisao je knjigu “Slobodna deca Samerhila” u kojoj je opisao jedan od najznačajnijih obrazovno-pedagoških eksperimenata novijeg doba.

Žanrovska slika italijanskog umetnika Kristijana Bantija prikazuje drugo od dva suđenja pred rimskom inkvizicijom na koje je izveden nekadašnji najopasniji neprijatelj dogmatskog razmišljanja, Galileo Galilej (1564–1642)

Vrlo je moguće da ste više puta čuli ili pročitali, u filmovima i na društvenim mrežama, zanimljivost o nemogućnosti bumbara da poleti

Posmatrajući mesoždere afričke savane, može se lako primetiti da ih ima u različitim veličinama i oblicima. Na primer, mungosi

„U istoriji civilizacija, kao u istoriji pojedinaca, detinjstvo je odlučujuće“, piše slavni francuski istoričar Žak Le Gof (1924-2014), jedan od najboljih poznavalaca srednjeg veka

(Povodom godišnjice/odlomak iz “Alhemije bombe”) U rano jutro, 6. avgusta 1945. u 8.15. nad japanskim gradom Hirošimom eksplodirala je atomska bomba. Bomba koju je bacio američki bombarder Enola Gej istog jutra usmrtila je oko 70.000 ljudi

Možda niste znali da je čuveni Peace, simbol mirovnih i hipi pokreta, originalno napravio dizajner Džerald Holtom za jednu od prvih kampanja protiv nuklearnih bombi

Za razliku od svog rođaka Tiranosaurusa, koji je bio agresivni mesožder i lešinar sa ogromnim čeljustima za mrvljenje kostiju, većina dinosaurusa su zapravo bili biljojedi. I uopšte, sudbine dinosaurusa i tadašnjih biljnih vrsta bile su vrlo povezane

Žarke letnje temperature kakve vladaju ovih dana izrazito su neprijatne i prava je sreća što tokom godine postoji samo ograničen broj dana sa ovakvim, ekstremnim temperaturama (mada se broj takvih dana značajno povećao zbog klimatskih promena)

On se, međutim, ne odaziva. Dok stojite na obali i u more prosipate čašu vode, mogli biste pokušati da ga prizovete i zapitate se – da li je moguće predomisliti se i ponovo zahvatiti istu onu, iz čaše u more prosutu vodu?

U visokim travama i šumama tokom letnjih noći juna i jula, u staništima kao što su neosvetljeni delovi Avale ili beogradski Košutnjak, putnik se može naći u neobičnoj, nalik magičnoj atmosferi – stotine svetala svitaca trepere među travom i žbunjem.

(U fokusu) Fotografija prikazuje pramac potonulog broda Titanik koji je pre skoro dve decenije snimila robotizovana sonda Herkules na daljinsko upravljanje. Na mestu potonuća slavnog broda

(Uz letnju dugodnevicu) Detalj sa kultne slike jednog od očeva francuskog impresionizma, Kloda Monea (1840 –1926), prikazuje sunce kako se rađa u atmosferi ispunjenoj kišnim oblacima, dimom i parom koja se podiže nad lukom u Avru, u Normandiji.

Ilustracija je deo upečatljive serije poljskog umetnika Jakuba Rozalskog koji slika robote i futurističke ratne mašine tako što ih smešta u pastoralni predeo poljskog sela sa početka 20. veka. Istorija robota

Uz Monalizu, Poslednju večeru i neke druge, verovatno najpoznatije slike u istoriji umetnosti, iza čuvenog italijanskog renesansnog slikara Leonarda da Vinčija ostalo je nekoliko svezaka prepunih skica.

(Paradoksi) Evo jedne čuvene, ali lepe logičke igre koja razmatra ni manje ni više nego pitanje – ima li Boga? Poznata kao ontološki argument, ova teološka etida iz srednjeg veka

(Svetski dan životne sredine) Pogledajte kako se planeta menja. Ako uporedite antropomorfne figurice iz Lepenskog Vira sa onim koje arheolozi pronalaze u Vinči

Među uglednim botaničarima 18. veka, kao i botaničarima avanturistima postojala je svojevrsna pomama za otkrivanjem i sakupljanjem biljaka

Julije Cezar. Potomak drevne porodice Julija, bivši rimski konzul, pontifeks maksimus, političar i vojskovođa, omiljeni vojskovođa, imperator kome Senat iz godine u godinu prepušta sve više moći i diktator Rima. Ono što Cezara čini jedinstvenim

(U fokusu) Jedna od najvažnijih konferencija u savremenoj nauci, LHCP (Large Hadron Collider Physics Conference 2023) ove godine održava se u Beogradu

Evo jednog drevnog paradoksa čijih se posledica roboti, a sa njima i kreatori veštačke inteligencije, plaše više nego što se ljudi boje velikih gmizavaca

Da li prepoznajete Nuaku korz prčie? Da li vidite rkoz ova slova?

Bezbrojan, neizbrojan, mnogobrojan, ogroman, neizmeran, preterano velik, preterano dug, koji nema kraja, beskončan, beskrajan

Originalni crtež koji je skicirao engleski fizičar, lekar, muzikolog, lingvista i egiptolog Tomas Jang (1773-1829) prikazuje sabiranje, odnosno superpoziciju talasa u njegovom slavnom eksperimentu sa dva otvora

Ulje na ravnom platnu dimenzija 79 x 100 cm koje je u 17. veku naslikao barokni italijanski umetnik Bernardo Stroci (1581–1644) prikazuje scenu u biblioteci u Aleksandriji iz 3. veka pre nove ere

Početkom 16. veka egzotične životinje poreklom sa dalekih kontinenata izazivale su veliko divljenje među evropskim plemstvom. Španski i portugalski moreplovci donosili su vesti i raspredali priče o čudnovatim bićima iz dalekih krajeva, a priče su nadalje prepričavane i preuveličavane.

Da li znate zašto zemlja posle kiše ima onaj poznati, karakterističan miris?

(U fokusu) Uskršnji datum je, kao i svaki drugi datum, astronomski problem

(Povodom godišnjice*) „Poehali!“, uzviknuo je Gagarin, što je značilo – Idemo!

(Reprint*) Ove nedelje navršava se i 111 godina od najpoznatije pomorske nesreće svih vremena – potonuća koje je ostalo ne samo uvek aktuelna, nego i jedna od najzanimljivijih priča svih vremena, iz koje još uvek učimo

(Reprint*) Šta se dešava sa drvećem kada temperature postanu vrlo niske?

(U fokusu) Posle 50 godina, četvoro ljudi ponovo će leteti do Meseca i nazad. NASA je 3. aprila objavila imena četiri astronauta koji će biti članovi misije Artemis 2

(Reprint*) Možda ćete se iznenaditi, ali osobeni znak srpske ćirilice ћ – slovo naše azbuke koje ni u jednom drugom pismu na svetu nema istu ulogu – globalno je poznat i kao nešto sasvim drugo

Mnoge priče, crtani filmovi, basne i bajke nastali širom sveta, govore o rodama koje donose bebe njihovim roditeljima. Da li ste se nekad zapitali otkud to, i zašto baš rode, a ne neke druge životinje?

(U fokusu) Fondacija „Prof. dr Marko V. Jarić“ dodeliće prestižnu nagradu „Marko Jarić“ za 2022. godinu dr Miloradu Miloševiću, redovnom profesoru Univerziteta u Antverpenu u Belgiji

Deo čudesno žive, prekrasne freske sa nalazišta Akrotiti na egejskom ostrvu Tera (danas Santorini), na fotografiji, prikazuje dva dečaka boksera koji očigledno pripadaju jednoj razvijenoj kulturi i sudeći po nakitu, različitim društvenim slojevima

Fotografija prikazuje makaki majmuna kako zeva. Pogledajte ga još jednom. On je umoran i toliko mu se prispavalo da je, dok mu se kapci sami sklapaju od težine, laganim pokretima stavio šaku na usta i duboko udahnuo, ispuštajući vazduh glasno, sa užitkom.

(Paradoksi) Da li ćete u odsudnom trenutku povući polugu i ubiti jednu osobu ili nećete ništa preduzeti i tako pustiti da tramvaj ubije pet ljudi?

(U fokusu) Na marginama dramatične situacije u Ukrajini ponovo se poteže i pitanje verovatnoće nuklearnog rata

„Tašto je tražiti više kada je i manje dovoljno“, propovedao je u XIV veku engleski franjevac Vilijam Okam (1287-1349), jedan od bez ikakve sumnje, najznačajnijih srednjevekovnih mislilaca

(Povodom praznika državnosti*) Samo godinu dana nakon sloma Karađorđeve bune, 1814. godine – u Beču, gde su mesecima unazad pristizale tadašnje izbeglice iz Turske – u štampariji izvesnog Joana Širera

(Godišnjica Čarlsa Darvina*) “Za bilo koga ko bude proučavao simbole našeg doba”, piše engleski biolog i mislilac Tomas Haksli (1825–1895), “pojava filozofije evolucije, u odnosu na njenu poziciju na tronu ljudske misli, na koju je stigla iz limba prezrenih

Takozvana dilema kauzalnosti – da je starija kokoška ili jaje – zasniva se na tome da ne možemo biti sigurni šta je uzrok, a šta posledica

(Reprint*) Sneg je ponovo nad gradom. U normalnim okolnostima, to može biti prilika za malo radosti

Možda ste se upitali da li i drugi ljudi posmatraju i pamte svet na isti način. Da li njihovi mozgovi “beleže” okruženje, lica i događaje baš onako kako to i sami činite?

Krisu Longu, IT stručnjaku zaposlenom u kancelariji šerifa u Nevadi (SAD) pre nekoliko godina je u postupku lečenja leukemije transplantirana koštana srž. Donaciju je primio od njemu sasvim nepoznatog muškarca sa drugog kontinenta, iz Nemačke.

Na crtežu pod brojem 281 koji je objavljen pre više od jednog veka u desetom tomu “Prirodne istorije” Univerziteta Kembridž, posvećenom sisarima, nije prikazana obična ljudska glava, već je data skica slavne lobanje Imanuela Kanta (1724–1804)

Najduža godina u istoriji trajala je 445 dana. To je bilo 46. godine pre nove ere. Tada je rimski imperator Julije Cezar pozvao iz Aleksandrije astronoma Sosigenija da unese ispravke u rimski kalendar.

Fragmenti ilustracije koji prikazuju kultnu scenu iz gusarskih priča – karipske pirate kako pronalaze zakopano blago na napuštenom otoku – delo su slavnog američkog ilustratora Hauarda Pajla (1853-1911)

(Izvan fokusa*) Najstarija od svih ljudskih priča počinje greškom. I, naravno, počinje u Africi. Ovde, u prapostojbini ljudske vrste, vidimo kako se pleme australopitekusa kreće savanom – pogrbljeni promiču kroz visoku travu

Godina ostavlja trag na nebu. Ako svakog od 365 dana u toku jedne godine, sa istog mesta, u istom trenutku (na primer, tačno u 12.12), fotografišete isti kadar na nebu, dobićete liniju koja prati oblik sa fotografije.

Slika prikazuje lik Deda Mraza u interpretaciji Pabla Pikasa koju je on nacrtao 1953. godine

“U pripravnosti sam, oštrim kandže i očnjake”, piše slavni prirodnjak Tomas Haksli u pismu od 23. novembra 1859. koje šalje Čarlsu Darvinu

Možda će vas iznenaditi, ali sve do kraja srednjeg veka, dužina jednog sata nije bila ista tokom cele godine. Naime, dužina sata leti i zimi nije bila jednaka

(U fokusu) Mediji širom sveta izveštavaju o istorijskom eksperimentu čiji je fascinantan rezultat 5. decembra objavilo američko Ministarstvo energije (DOE)

Da li namernik u ruskom gradu Kalinjingradu može da obiđe svih sedam mostova ovog grada tako da se vrati na početak puta, ali da svaki most pređe jednom i samo jednom?

(U fokusu) U Republiku Srbiju je stigao prestižni grant Evropskog istraživačkog saveta (ERC), treći po redu u istoriji domaće nauke. Mladi istraživač iz Instituta za fiziku u Beogradu,

Ledeni šesnaesti vek. Evropa je okovana zimom i strahom. U odsutnoj borbi, Osmanlije osvajaju tvrđavu Beograd i prelaze u Evropu

Nije baš previše ukusan, zar ne? Ovaj rođak kupusa uglavnom se nađe u našim tanjirima “zato što je to zdravo”.

(Izvan fokusa) Ljutita boginja Hera, gnevna zbog neverstva svog muža Zevsa, gonila je ljupku boginju Letu koja je vrhovnom grčkom bogu zapala za oko, zabranivši joj da se porodi bilo gde na kopnu i ostrvima

(U fokusu) Broj stanovnika planete dostigao je osam milijardi. Ovaj zastrašujuće veliki broj otvara pitanje da li će biti dovoljno resursa, u hrani i energiji, da ljudska civilizacija opstane

Uključite se u Medialab 2022, besplatnu školu naučnog novinarstva!

(Reprint*) Cvet koji se nosi na reveru ovih dana i koji predstavlja amblem Dana primirja zove se Natalijina ramonda

“U raj se ide zbog klime, a u pakao zbog društva”, govorio je kultni američki pripovedač Samjuel Langhorn Klemens (1835-1910), proslavljen pod literarnim imenom Mark Tven

Proslavljena letnja fotografija iz porodične arhive izvesnog Dejvida Rotmana koji pozira sa ležerno odevenim Albertom Ajnštajnom nastala je u vreme dok u Evropi počinje Drugi svetski rat, 1939. godine, na Long Ajlendu u Americi, na steni Horseshoe Cove

Navodno je za pokretanje jednog broda potrebna količina lepote od jedne milihelene. Ova vickasta ideja potiče iz drame Kristofera Marloua “Doktor Faust” i zasnovana je na Homerovom opisu Helene Trojanske, koja je imala lice “kakvo pokreće hiljadu brodova”

Tog 30. oktobra 1938, u Noći veštica, američka radio stanica CBS emitovala je direktan prenos invazije Marsovaca na Zemlju. Radilo se o radio drami „Rat svetova“ koju je režirao 23-godišnji glumac i producent Orson Vels, ali koja je toliko verno prikazala napad vanzemaljaca na Njujork, da je

Nema običnije i neminovnije pojave od jesenjeg opadanja lišća. Ali da li ste se zapitali kako se to dogodi? I zašto?

Fotografija prikazuje poprsje jednog od najznačajnijih srpskih fizičara 20. veka, Zvonka Marića, koje je izvajao novosadski vajar Vladimir T. Jokanović

(U fokusu) Uoči delimičnog pomračenja Sunca, u utorak, 25. oktobra, među astronomima amaterima i ljubiteljima ove discipline vlada ogromno uzbuđenje.

Zasnovana na svega dva simbola, tački i crtici, Morzeova azbuka je tako zamišljena da svako slovo i svaki broj predstavi jedinstvenim nizom crta i tačkica

Dok slušate muziku, različiti delovi mozga obrađuju melodiju i tekst pesme – dok se leva hemisfera bavi rečima, desna je zadužena za melodiju. Poznato je, naime, i da povrede leve hemisfere mozga mogu uzrokovati probleme sa sposobnošću govora, dok se povrede desne hemisfere mogu odraziti na muzičke sposobnosti

(Iza fokusa) Ilustracija strukture i pokreta krila plave muve (Calliphora vomitoria) jedna je od 38 skica koje su prvi put objavljene u Londonu još 1665. godine u delu nazvanom “Mikrografija”, jednoj od najznačajnijih knjiga u istoriji nauke.

(U fokusu) Nakon što je letelica DART udarila u površinu 160 metara dugog asteorida Dimorfos, bilo je potrebno oko 8 sekundi da njen poslednji signal stigne do Zemlje

Pre 3 do 4 miliona godina, na tlu današnje Etiopije bila je gusta šuma, mestimično prošarana savanom. U Miro Dori, kroz peščani predeo, reka se ulivala u jezero. Tragovi vulkanske aktivnosti i vododerine

(VIDEO) Ove tmurne srede ponovo delimo sa vama jedan poseban video. Mada NKP tokom godine donosi isključivo autorske priče – jednim od najlepših NASA video klipova – pozivamo vas da na 273 sekunde zaboravite svakodnevne brige

Stara, bojena razglednica Beograda nastala je pre Prvog svetskog rata na današnjem Trgu republike. Na njoj se, u dnu scene, vidi prekrasna palata koja je u to doba bila zgrada Uprave fondova, a u kojoj se danas nalazi centralna zgrada Narodnog muzeja

Mediji javljaju kako je ove noći, 17. decembra zemljotres blago potresao Kikindu. Istovremeno, nešto jači zemljotres zabeležen je i u Draču

Koliko bi moglo da bude staro najstarije živo drvo? Možda 300 godina? Ili 1000 godina?

(U fokusu*) Zaporožje, kao i većina nuklearki, podignuta je na velikoj vodi, na Dnjepru. Sa snagom na pragu svakog od šest reaktora od 950 MW, ukupna snaga Zaporožja iznosi 5700 MW što je čini najvećom nuklearnom elektranom u Evropi

Fotografija pred vama nastala je 1983. godine u CERN-u, Evropskoj organizaciji za nuklearna istraživanja

(U fokusu) Nakon pola veka čekanja, a potom čak 16 odlaganja zbog tehničkih i finansijskih problema, početak novog svemirskog programa letova na Mesec sa ljudskom posadom pod atraktivnim nazivom „Artemis“ u ponedeljak, 29. avgusta, ponovo je odložen

Jedanaest muškaraca ručaju sedeći na čeličnom nosaču na vrhu još nedovršenog Rokfeler centra na Menhetnu, u Njujorku, na visini od 260 metara.

Zamislimo da jednostavno možemo da zaustavimo globalno zagrevanje tako što ćemo posaditi jako mnogo drveća. Poznato je da je obnavljanje vegetacije najefikasniji način borbe protiv klimatskih promena jer bi ogromnu količina ugljen dioksida – plod savremenog načina života – koja sada stvara efekat staklene bašte, te nove biljke iskoristile za fotosintezu.