MIKROGRAFIJA

(Iza fokusa) Ilustracija strukture i pokreta krila plave muve (Calliphora vomitoria) jedna je od 38 skica koje su prvi put objavljene u Londonu još 1665. godine u delu nazvanom “Mikrografija”, jednoj od najznačajnijih knjiga u istoriji nauke. Poznata kao prvi naučni bestseler, knjiga je delo engleskog fizičara, prirodnjaka i arhitekte Roberta Huka (1635 – 1703).

Smatran za engleskog Leonarda, kao član Kraljevskog društva Huk je istraživao raznovrsne prirodne pojave i bio jedan od prvih naučnika koji su koristili najnapredniju tehnologiju epohe – mikroskop. Zahvaljujući veštini optičara 17. veka, širom Evrope već je bio u upotrebi instrument koji je koristio uveličavajuće staklo i otvarao pogled u svet minijaturnog. No, Huk je bio prvi istraživač koji će mikroskop koristiti na sistematičan način i na osnovu svojih posmatranja objaviti delo koje je nazvao “Micrographia: or Some Physiological Descriptions of Minute Bodies Made by Magnifying Glasses. With Observations and Inquiries Thereupon”.

Uz rezultate posmatranja, Huk je u knjizi dao uvide u razne discipline, kao i svoje objašnjenje prirode svetlosti – za razliku od Njutna koji je zagovarao čestičnu teoriju svetlosti, on ju je smatrao talasom. No, pisano na engleskom, za razliku od većine naučnih dela koja su se tada objavljivala na latinskom, “Mikrografija” je stekla izuzetnu popularnost i odlično se prodavala.

“Krila svih vrsta insekata su, u najvećoj meri, veoma lepi objekti i ne pridaju ništa manje ugađaja umu da spekuliše, nego oku da posmatra”, piše Huk u Mikrografiji, prepunoj sličnih uvida koji su za čoveka 17. veka bili sasvim neočekivani. U ovoj knjizi Huk je po prvi put u istoriji nauke uveo pojam “ćelija” kao osnovne jedinice građe i funkcije živih bića.

S.B./M.Đ.

——

ILUSTRACIJA: Schem. XXIV / Plava muva, Robert Huk, Mikrografija (1665.) / Wikimedia Commons