POVRATAK U CERN
(U fokusu) Osnivačku konvenciju CERN-a, prikazanu na slici, u julu 1953. godine potpisali su predstavnici 12 evropskih država na sednici Saveta koji je inače bio prvi nagoveštaj budućeg ujedinjenja Evrope i to – oko istraživanja u fizici. Jedna od zemalja osnivača bila je i Jugoslavija, a u njeno ime konvenciju je potpisao fizičar Pavle Savić (što je i označeno na fotografiji).
Konvencija je danas izložena javno u Evropskoj laboratoriji za nuklearna istraživanja (CERN) – mogu je videti brojni posetioci popularne izložbe „Mikrokosmos“, u delu CERN-ovog kompleksa otvorenom za javnost, 100 metara iznad podzemnog tunela akceleratora, nadomak švajcarsko-francuske granice.
Jugoslavija je bila jedan od osnivača „države fizičara“ kod Ženeve, koja danas, kao jedna od najvećih međunarodnih naučnih organizacija, okuplja oko 20.000 istraživača i koristi najmoćniji akcelerator na svetu LHC. Jugoslavija je iz ove naučne zajednice u jednom trenutku izašla i zato se ponovni prijem Srbije u ponopravno članstvo, nakon dugog perioda pridruženog, smatra „povratkom u CERN“.
„Veliko mi je zadovoljatvo da poželim dobrodošlicu Srbiji kao našoj 23. državi članici”, izjavila je Fabiola Đijanoti, generalna direktorka CERN-a povodom priključenja Srbije. “Srpska naučna zajednica je tokom dugog niza godina dala značajan doprinos CERN-ovim projektima. Članstvo će osnažiti dugogodišnju saradnju između CERN-a i Srbije, stvarajući prilike za povećanje saradnje u naučnim istraživanjima, treningu, obrazovanju, inovacijama i deljenju znanja“, smatra Đanoti.
Kako se navodi u saopštenju koje je povodom prijema u članstvo iz CERN-a upućeno svetskim medijima, dok je Srbija bila deo Jugoslavije srpski fizičari i inženjeri učestvovali su u nekim od prvih CERN-ovih projekata, na sinhrociklotronskom, proton-ciklotronskom i super-proton-sinhroton akceleratorima.
Danas, najviše fizičara iz Srbije u CERN-u radi u jednom od dva najveća eksperimenta, u ATLAS-u i CMS-u, no učestvuju i u radu u postrojenju ISOLDE, al i na izradi studija budućeg sudarača čestica – FCC i CLIC – koji su potencijalno novi najvažniji projekti u CERN-u.
S.B.
—–
Foto: CERN