TRI NAMERNIKA

Godina 1512. Širom Evrope već četiri godine vodi se sveopšti rat između rimskog pape i Mletačke republike – u njemu se papske države, Venecija, Španija, Francuska, Engleska i brojne druge kraljevine i vojvodstva naizmenično udružuju u „sveta“ savezništva i koalicije.

Mada je ovo previranje nalik na tolika pre i posle ove epohe, život ovog doba je ipak drugačiji od našeg. Mimo političkih saveza i ratova, ljudi o svetu još uvek misle na srednjevekovni način. Nagoveštaji novog doba, međutim, dolaze. I sve su bliži, kao putnik koji dolazi putem.

Tokom 1512. godine, ljudi putuju retko, a kad se kreću nekuda, čine to danju. Na putevima će sresti trgovačke karavane zaštićene naoružanom pratnjom, razvratne pesnike golijarde i propovednike koji pozivaju na odricanje i dugo i strašno govore o Paklu. Slika, kompozicija Pad Ikara slavnog flamanskog slikara Pitera Brojgela Starijeg, prikazuje deo ove atmosfere.

Negde u dalekoj italijanskoj ravnici, na prašnjavom putu koji obilazi reku Po, niz put dolazi devetnaestogodišnji švajcarski student Filipus fon Hohenhajm. On stiže u Feraru, gde će izučiti tadašnja znanja i postati najpoznatiji alhemičar XVI veka, u istoriji nauke poznatog kao Paracelzus, a sa kojim će laboratorijska izučavanja sveta krenuti sasvim novim tokom.

U međuvremenu, u Nemačkoj, budući reformator crkve Martin Luter putuje u Virtemberg. Dok Paracelzus otkriva antičke tekstove prepisane na folio, Luter već postaje doktor teologije i preuzima mesto na Univerzitetu u Virtembergu. No, mali događaj koji će izmeniti istoriju u narednih pet vekova zbiva se daleko na severu, u poljskoj oblasti Varmija.

Nakon godina obrazovanja u prirodnim naukama i putovanja Evropom, treći namernik, katolički kaluđer Nikola Kopernik, iste godine stiže na kapiju uvtrđene katedrale u Fromborku, u biskupiji Varmija, na severu današnje Poljske, gde je prethodno stolovao njegov ujak. Ovde počinje da piše Commentariolus, kratki tekst koji će poslati drugim evropskim misliocima i iz koga će kasnije izrasti epsko delo O kretanju nebeskih tela (De revolutionibus orbium coelestium).

Ova knjiga, koja u opisivanje kretanja planeta uvodi pojam heliocentričnog sistema, prouzrokovaće takozvanu kopernikansku revoluciju i početak nove naučne ere u promišljanju sveta. Svet postaje nešto novo.

—

Tekst: Slobodan Bubnjević

Ilustracija: Reljef sa padom Ikara, 1558. godina, Kraljevski muzej lepih umetnosti Belgije / Wikimedia