VIŠE HIGIJENE, VIŠE ALERGIJE?

(MEDIALAB*) Probiotici verovatno nisu prva asocijacija kada je lečenje alergija u pitanu, ali su istrazivanja sprovedena u proteklih 20 godina pokazala da imaju potencijal da znatno smanje reakcije ljudi na alergije koje su postale veliki globalni problem.

Naime, istraživanja pokazuju da oko 300 miliona ljudi u svetu pati od astme, 200 do 250 miliona ima alergijusku reakciju na neku prehrambenu namirnicu, dok oko 400 miliona ljudi pati od alergijskog rinitisa, odnosno iritacije sluzokože nosa. U razvijenim zemljama situacija je nepovoljnija, jer svaka četvrta osoba tokom života iskusi neki tip alergijske reakcije.

Najstariji i prvi u nizu načina za sprečavanje pojave alergijske reakcije jeste izbegavanje alergena. Kako to često nije moguće, pribegava se terapijama koje uključuju lekove iz grupe kortikosteroida, antihistamika i nešto ređe epinefrine i stabilizatora mast ćelija. Ovaj tip terapije spada u prvi izbor i najčešće korišćenu terapiju za alergije.

Kako kod određenog broja ljudi prethodno pomenuti lekovi ne uspevaju da drže alergiju pod kontrolom, pribegava se tretmanu pacijenata koji podrazumeva građenje tolerancije na alergen. Tretman podrazumeva injektiranje alergena u malim dozama koje se postepeno povećavaju. Pored injektiranja, alergeni se u organizam mogu uneti putem tableta koje se stavljaju pod jezik. Na ovaj način pacijent tokom vremena postaje manje osetljiv na molekul koji je izazivač alergije. Iako je ovaj tretman dao dobre rezultate kod alergija na polen, prašinu ili ubod insekata, nije se pokazao učinkovit kada su upitanju alergije na hranu, lekove, perje ili ekcemi.

Poslednjih decenija mnoga istraživanja ispituju novi tretman lečenja alergija pomoću probiotika. Naučnici su na ovu ideju došli nakon ispitivanja razloga velike učestalosti alergijskih reakcija u razvijenim i zemljama u fazi ekonomske tranzicije, u odnosu na nerazvijene. U pokušajima da ispitaju i objasne ovu pojavu, najveću podršku naučne zajednice dobija teorija nazvana „hipoteza higijene“ ili na engleskom „Hygiene hypothesis“ koja je nastala 1989. godine, a njen tvorac je naučnik David Strachan sa Univerziteta u Londonu.

Ova hipoteza objašnjava da je usled visokog stepena higijene hrane, kao i opšte higijene, naš organizam lišen visoke stope interakcije sa nečistoćama i patogenim mikroorganizmima iz spoljne sredine, što stvara poremećaj u funkcionisanju našeg imunog sistema.

Naime, nekada je ljudski organizam bio u konstantnom dodiru sa raznovrsnom mikroflorom spoljne sredine što je aktiviralo Th1 imune ćelije, dok je alergijska reakcija na odredjene molekule iz spoljne sredine takođe bila prisutna i aktivirala je Th2 imune ćelije. Visokim stepenom higijene, znatno smo smanjili količinu mikroorganizama sa kojima stupamo u kontakt, što je drastično smanjilo nivo Th1 imunih ćelija u krvi. Smanjenje jednog tipa Th ćelija dovelo je do narušavanja odnosa aktivnih Th1 i Th2 imunih ćelija u našem organizmu, a ovo stanje neravnoteže dovodi do, mnogim ljudima dobro poznatih, simptoma alergije.

Prethodno objavljene studije pokazale su da bakterije koje nastanjuju naš intestinalni trakt imaju veliki uticaj na odnos Th1 i Th2 ćelija. Dva prethodno pomenuta saznanja podstakla su naučnike da lek za izražene alergijske simptome potraže u promeni mikroflore intestinalnog trakta koju čine različite vrste mikroorganizama.

Brojne studije sprovedene širom sveta dokazale su da probiotici iz grupe Laktobacila, Streptokoka i Bifidobakterija imaju pozitivan učinak na imunitet dovodeći do promene odnosa Th1 i Th2 ćelija kao i do povećane proizvodnje butirata, molekula koji smiruje inflamaciju. Kako se mikroflora intestinalnog trakta veoma razlikuje između različitih jedinki unutar populacije, uticaj probiotika na naš organizam biće različit. Zbog toga je preporuka naučne zajednice da se kvalitet eksperimenata poboljša značajnim povećanjem broja ispitanika.

Tekst: Tanja Krunić

Foto: Bellezza87/Pixabay

*U okviru MEDIALAB serije “Nauka kroz priče” objavljuje seriju tekstova mladih, kreativnih naučnopopularnih autora koji su polaznici škole naučnog novinarstva MEDIALAB koju organizuje Institut za fiziku u okviru inicijative “Nauka kroz priče”