ZAŠTO FUDBALSKI TIM IMA 11 IGRAČA?

(Nauka na Mundijalu, 2/3)* Istorija fudbala beleži anegdotu o engleskom razredu koji se delio na dva tima i koji je imao taman toliko igrača da na obe strane bude po deset učenika, dok je jedanaesti, golman, bio učitelj.

Međutim, razlozi zašto se tim od 11 igrača danas smatra optimalnim počivaju ne na istoriji koliko na fizici ove igre. Tokom Svetskog prvenstva, ali i mimo njega, ona uspeva da uzbudi milione ljudi širom sveta i ako se malo razmisli, ispostavlja se da na toliko fudbalsko uzbuđenje značajno utiče upravo broj igrača na terenu.

Fudbalski teren po pravilima igre ima dužinu od 90 do 120, a širinu od 45 do 90 metara. Igrači se po terenu tokom utakmice od 90 minuta u proseku kreću brzinom od pet metara u sekundi. S obzirom na to da je površina njihovog kretanja ograničena, može se odgovoriti na pitanje – koliko igrača treba optimalno da bude na terenu da bi fudbal bio najkvalitetniji?

Za to može da posluži veličina koja se naziva srednji slobodni put i u fizici se koristi da opiše kretanje čestica pri haotičnim sudarima. On se može izračunati kao polovina kvadratnog korena iz količnika broja igrača i površine terena – d = ½√(N/A) gde je N broj igrača jednog tima, a A površina terena. Deljenjem sa srednjom brzinom, srednji slobodni put omogućuje da se odredi srednje vreme između kontakta dva igrača.

Prema propisanim merama terena, jednostavnim računom se dobija da je ovo prosečno vreme veće za manji broj igrača, a kada igrača ima previše vreme je prekratko. Kada je na terenu situacija uobičajena i uz golmana ima deset igrača u jednom timu, srednje vreme između dva kontakta je optimalno i iznosi – tri sekunde.

To je dovoljno srednje vreme da u prvoj sekudni igrač primi loptu, u drugoj odluči kuda će je ispucati i potom, u trećoj sekundi šutira. Kada na terenu ima dvanaest ili više igrača, vreme za reakciju igrača je kraće od tri sekunde pa su potezi ishitreniji, a fudbalska igra suviše haotična.

Međutim, kada igrača ima manje, devet ili osam, vreme za pojedinačnu reakciju je duže od tri sekunde, pa igra postaje dosadna i otegnuta. Naravno, utemeljivači fudbala nisu fizički razmatrali ovaj problem, nego se do optimalnog broja igrača došlo zahvaljujući iskustvu.

S.B.

——

Ilustracija: Depositphotos/Koydesign

*Prema eseju istog autora “Golmanov džak od 80kg” objavljenom u listu “Vreme”