SALVATOR MUNDI – ČUDESNO PUTOVANJE

Slika nastala oko 1500. godine prikazuje lik Isusa Hrista u renesansnoj odeždi kako izranja iz mraka dok vas sa dva prsta desne ruke blagosilja, a u levoj drži kristalnu kuglu. U vreme renesanse kristalna kugla predstavljala je nebesa, a nekoliko simbola ove slike ukazuje da posmatrač gleda u spasitelja i gospodara kosmosa.

Salvator Mundi (Spasilac sveta) kako je slika nazvana je – možda – delo renesansnog genija Leonarda da Vinčija, a možda je i delo nekog od njegovih učenika ili plagijatora kojima je tokom istorije pripisivana. Istovremeno, upravo je ta slika, a ne na primer Leonardova Mona Liza ili Tajna večera, niti Van Gogova Zvezdana noć, najskuplja slika na svetu. Preprodavana mnogo puta, slika je prošle godine dostigla cenu od 450,3 miliona dolara – što je najviša suma ikada izdvojena za jednu sliku. Sadašnji vlasnik je Ministarstvo kulture i turizma Abu Dabija, odnosno Muzej Luvr u Abu Dabiju koji je sliku otkupio na aukciji kuće Kristis prošle jeseni. Ovo je ujedno i bila jedina Leonardova slika na javnoj prodaji u poslednjih 100 godina.

Istorija otkrivanja, restauracije i preprodaje ove slike u najmanju ruku zaslužuje da bude scenario nekakvog holivudskog trilera. Njen zaplet počinje pričom kako se dugo smatralo da je Salvator Mundi samo jedna od dvadesetak kopija davno izgubljene slike Leonarda da Vinčija.

Deo stručne javnosti koja veruje da je slika zaista Leonardovo delo navodi da ju je umetnik slikao za francuskog kralja Luja XII i Anu od Bretanje. Slika na čijoj je pozadini u 17. veku bilo ugravirano ime autora (Leonardus da Vinci pinxit) vekovima je prolazila kroz ruke i odaje britanskih monarha, njihovih ljubavnica i vanbračnih sinova i kćerki i brojnog plemstva. Zatim tokom 200 godina nije bilo nikakvog traga o slici.

U istorijskim zapisima ponovo se pojavljuje 1900. godine kada je došla u posed kolekcionara i trgovca umetninama Frensisa Kuka. tada je zaključeno da se radi o delu slikara Bernardina Luinija. Luini je bio Leonardov sledbenik koji je, radeći sa Leonardom, preuzeo i njegov stil. Luinijeve su slike tokom istorije povremeno greškom proglašavane za da Vinčijeve pa nikog nije iznenadilo što je baš njemu dodeljeno autorstvo. Praunuk Frensisa Kuka je 1958. prodao sliku za 45 funti ali je tada na aukciji rečeno da se radi o delu Leonardovog učenika Đovanija Antonija Boltrafija i verovalo se da je tako, sve do 2011. godine.

No, 2005. godine grupa trgovaca umetninama specijalizovana za stare majstore otkupila je sliku u Sjedinjenim Američkim Državama za manje od 10.000 dolara, nadajući se da se ispod slojeva i slojeva farbe nanete tokom nekoliko restauracija, ipak krije pravi da Vinči.

Restauracija na Univerzitetu u Njujorku trajala je godinama. Orahovo drvo na kom je Leonardo slikao pre više od 500 godina dobilo je velike brazde duž cele slike što je naknadno kroz restauracije popravljano. Nanošeni su brojni slojevi farbe ne bi li slika zadržala stari sjaj, ali stručnjaci 21. veka su je opisivali kao vrlo tamnu i mutnu.

Rentgenski snimak pokazao je dublje slojeve slike na kojima se vidi da je originalno Isusov palac bio u sasvim drugom položaju, pod većim uglom u odnosu na ostale prste, a da je a zatim prepravljen – a takvi tragovi se ne nalaze na plagijatima. Ovaj podatak, kao i neki drugi detalji kao što su potezi četke prilikom slikanja kose, detalji na rukama koje su u Leonardovim radovima vrlo specifično slikane, upotrebljeni pigmenti i drvo – pokazali su ne samo da nije reč o plagijatu već da je rad do detalja veran stilu da Vinčija iz tog perioda.

Godine 2011. slika je prvi put izložena u Londonu kao rad Leonarda da Vinčija, a dve godine kasnije prodata je za 75 miliona dolara švajcarskom trgovcu umetninama, da bi zatim je prešla u ruke ruskog kolekcionara za 125,5 miliona dolara. Prošle godine na maratonskoj aukciji otkupio je arapski princ Badr bin Abdulah za 450,3 miliona dolara – naravno telefonskim putem preko svojih posrednika, i to za ministarstvo kulture, odnosno muzej Luvr u Abu Dabiju.

Duga je i lista stručnjaka koji, navodeći različite argumente, tvrde da se ne radi o Leonardovom delu. Možda je upravo sva ta neizvesnost i misterija koja okružuje Spasioca sveta pomogla da slika dostigne vrtoglavu cenu. Kako bilo, nakon silnih preprodaja i čekanja, septembra ove godine trebalo je da bude izložena u svom novom domu u Abu Dabiju. Međutim, događaj je odložen do daljnjeg i to kratkom informacijom koju je muzej objavio na – instagramu. Zbog čega je odložena i kada će „Poslednji Da Vinči“, kako mediji ovu sliku nazivaju, biti ponovo izložen, javnost nije obaveštena, ali je predmet brojnih i vrlo nadahnutih spekulacija.

M.Đ.

—–

Ilustracija: „Salvator Mundi“, Leonardo Da Vinči, oko 1500. godine. Ulje na drvetu.