LICE SUNCA

(U fokusu) Meditativna i pomalo zastrašujuća fotografija uzburkanih, zlatnih mehurova koja ovih dana kruži medijima i društvenim mrežama predstavlja uzavrelo lice Sunca sa detaljnošću koja nikad ranije nije viđena. Slika prikazuje „vrenje“ na površini naše zvezde koje svedoči o žestokom kretanju plazme pri transportu toplote iz Sunčeve unutrašnjosti ka površini.

Fotografija je izuzetno osmatračko dostignuće zahvaljući kome je Sunce po prvi put pred čovekom skinulo veo i prikazalo detalje svog, u bljesku skrivenog lica. Sunce, inače udaljeno oko 150 miliona kilometara, ovde je uslikano u zapanjujućoj rezoluciji – svaka tačka na slici odgovara dužini od samo 30 kilometara.

Sunce je ogromno, tako da su mehuraste ćelije na slici u prirodi velike kao Balkansko poluostrvo zajedno sa Karpatima, a cela fotografija obuhvata rejon širine od oko 36.500 kilometara. Kako je američka astronomska zajednica AURA navela u saopštenju, tamne oblasti na fotografiji su hladnije i na njima plazma tone, dok se u svetlim središtima mehurova plazma podiže. Razumevanje ovog procesa će pomoći astronomima da shvate ponašanje Sunčeve korone, ali i da bolje predvide emisije naelektrisanih čestica sa Sunca i takozvani Sunčev vetar.

Sliku su inače objavile AURA i američka Nacionalna fondacija za nauku (NSF), a nastala je na najvećem danas postojećem solarnom teleskopu DKIST koji se nalazi na ostrvu Maui na Havajima. Sa oko 3000 metara visokog vulkanskog vrha Haleakala, ovaj novi teleskop usmeren je direktno u Sunce. Kako piše magazin “Science”, da bi snimio ovu sliku, teleskopu je neophodan čudovištan sistem za hlađenje jer tokom snimanja glavno ogledalo teleskopa ubire oko 13 kilovata sunčeve toplote.

Razumevanje Sunca je, svakako, jedno od najvažnijih pitanja koje prevazilazi bilo koju pojedinačnu nauku. Pokretač života, Sunce je zapravo gigantski prirodni termonuklearni reaktor u kome „sagori“ oko pet miliona tona vodonika svake sekunde. Igrom slučaja, mada je vrlo vidljiva stvar, odnosno najvidljivija sa kojom se čovek susreo, Sunce je upravo zbog svog silnog bljeska skriveno od podrobnijeg ljudskog pogleda.

Za razliku od udaljenih zvezda, gde je cilj prikupiti što više svetlosti, ovde je problem drugačiji – snimanje Sunca je zato vrlo zahtevna disciplina. Tome su posvećeni samo pojedini astronomi i institucije, među kojima je i DKIST (Daniel K. Inouye Solar Telescope) na Havajima. Kako se često piše u poslednje vreme, upravo će DKIST biti komplementarni, zemaljski partner novom satelitu SoLO koji je nedavno poslat u orbitu oko Sunca, kako bi ga snimao iz blizine.

—

Tekst: S. Bubnjević

Fotografija: NSO/AURA/NSF (CC)