DRŽAVA FIZIČARA

(Putopisi iz CERN-a) Dok se spušta sumrak na Evropsku laboratoriju za nuklearna istraživanja (CERN), život se ne zaustavlja u sedištu najveće naučne organizacije na našem kontinentu. Četvrti moj boravak na ovom jedinstvenom mestu, u državi fizičara, započinje u večernjim satima, ali ništa zbog toga nije drugačije.

Parkinzi se ne prazne, na prozorima laboratorija upaljena su svetla, pored u plavo obojenog komada starog akceleratora izloženog usred livade prolaze biciklisti sa kacigama, a jedan večernji trkač zaobilazi grupu fizičara koji sa šlemovima stoje ispred zgade sinhrotrona. Niz ulicu koja miriše na topli april u dolini ispod Alpa dolazi belo vozilo sa plavim znakom CERN-a.

Osnovan još 1954. godine kao međunarodna organizacija za istraživanje strrukture materije (naša je zemlja jedan od 12 osnivača), CERN je smešten na samoj granici Švajcarske i Francuske, u selima koja se uzdižu iznad Ženeve, između jezera i planinskih obronaka. Više od 20.000 fizičara iz 22 zemlje članice, ali i drugih delova sveta ovde se okuplja, boravi, uči i istražuje, u dinamičnom gradu za sve nacije, ali bez policije, vojske ili crkve.

Fotografija prikazuje tablu koja označava ulicu Alberta Ajnštajna. Na jednom njenom kraju je Švajcarska, na drugom Francuska, dok se u pozadini vide obronci planine Mon Blan. Sve ulice, kružni tokovi i trgovi u CERN-u nose imena fizičara i fizičarki. Zgrade, raznovrsnih stilova, podizane tokom šest decenija, označene su tablama sa plavim brojevima koji su im postali imena, pa će neko reći: „Idem u 41“, ili „Budite kod 21“.

Mesto gde se može čuti najviše jezika istovremeno, restoran-kafeterija, prirodno je mesto okupljanja. Sastoji se od više objekata, takođe dograđivanih i proširivanih. U večernjim satima se ne služe obroci, ali fizičari sede unaokolo, nekolica sa knjigama i kafom, drugi zagledani u računare. Jedna grupa u polutami bašte žustro diskutuje na jeziku koji kao da nikada ranije nisam čuo. Malo dalje, studenti igraju stoni tenis „u troje“.

Duboko ispod njih, 100 metara pod zemljom, u velikom krugu prečnika 27 kilometara koji se proteže duboko u Francusku, daleko izvan kruga CERN-a, priprema se nova sezona rada Velikog sudarača hadrona (LHC), glavne mašine moderne fizike, najsofisticiranijeg instrumenta koji je čovek napravio.

(1/3)

Tekst i fotografija: S.B.