POSLE KIŠE
(FELJTON: Regionalna mapa klimatskog skepticizma 4/4)
Mada još uvek nisu dovoljno pouzdani podaci o tome koliko koja zemlja utiče na klimu, zemlje regiona Zapadnog Balkana, posebno Srbija i Bosna, u značajnoj meri zavise od sagorevanja uglja u termoelektranama koje dovodi do emisije CO2, ali se u različitim zemljama barata sa teško uporedivim brojkama.
Mapa prikazuje dostupne podatke Svetske banke još iz 2013. godine, po kojima emisija CO2 u metričkim tonama po glavi stanovnika iznosi u Srbiji 6,27 tona, u Bosni i Hercegovini 6,08, Hrvatskoj 4,12, Severnoj Makedoniji 3,78 i Crnoj Gori 3,62 tona CO2.
Severna Makedonija se 2016. godine prvi put suočila sa velikim posledicama klimatskih promena. Obilne kiše zahvatile su skopski region i izazvale bujice koje su odnele 21 žrtvu, a ni do danas nisu otklonjene posledice štete.
“Severna Makedonija se skoro čitavu deceniju nalazi u vrhu najzagađenijih zemalja, a zastarela industrija i u izveštajima EU notirana je kao najveći izvor gasova koji direktno utiču na promenu klime”, objašnjava medijski ekspert i novinar Aleksandar Pisarev iz Centra za strateška istraživanja i dokumentaciju “Forum”.
“Građani opterećeni egzistencijalnim problemima smatraju da su upozorenja o klimatskim promenama preterana i deo svetske zavere protiv siromašnih zemalja”, dodaje Pisarev, navodeći kako se u medijima često pominje da je Skoplje “najzagađeniji grad u svetu”.
Sa više od 240 sunčanih dana u godini, Crna Gora ima blagu mediteransku klimu, ali je ne zaobilaze ni klimatski ekstremi. “Retko se ova tema može naći u medijima osim ako je reč o ekstremnoj nepogodi ili događaju kome prisustvuju visoki zvaničnici”, kaže Sanja Orlandić, programski koordinator za energiju iz nevladine organizacije Green Home koja je u Crnoj Gori izuzetno aktivna.
Orlandić ocenjuje da je umesto skepticizma sve prisutnije povezivanje klimatskih promena sa nepogodama, o čemu govore mediji, ali i stanovništvo, turistički radnici i poljoprivrednici. “Veći je fokus na usklađivanju dokumentacije sa evropskom, a manje se razmišlja šta se lokalno može uraditi da bi se klimatske promene ublažile”, smatra Orlandić dodajući da u Crnoj Gori ima malo naučnika koji su aktivni u klimatologiji, pa da nema ni dovoljno debata.
Na drugoj strani Drine, u Bosni i Hercegovini, prelomni trenutak dogodio se 2012. godine kada su snežne padavine zatrpale zemlju, uključujući i usko priobalje. I danas, uz najave velikih padavina, mediji se pitaju da li će se ponoviti februar 2012.
“Кod nas nije kao u Srbiji“, kaže Dženan Zulum, klimatolog na Odsjeku za klimatološka istraživanja i studije Federalnog hidrometeorološkog zavoda u Sarajevu. „Nisam primetio da ovde ima skeptika“. Međutim, nije u pitanju rezultat predanog medijskog rada stručnjaka. Pomalo u šali, Zulum dodaje da se dogodi da Zavod danima ne dobije nijedan poziv od medija.
Jedini vidljiviji medij koji je skeptičan u vezi klimatskih promena je portal „Logično“, lociran iza administrativne granice, u Distriktu Brčko. „Iskreno, nikada nisam čuo za taj portal“, priznaje Zulum. U još jednom pokazatelju da su državne granice slabije od kulturnih i ideoloških, “Logično” čita, kako sam kaže, Nedeljko Todorović, klimatski skeptik iz Beograda.
Autori nagrađenog istraživanja su Marija Đurić i Slobodan Bubnjević, urednici “Nauke kroz priče” i urednik “Odiseje”, Nikole Zdravković. Ilustracija: Vladimir Stankovski
Istraživanje je realizovano uz podršku AJSPI/BNP Paribas Foundation Climate Investigation Grant
Prvi prilog iz ovog istraživanja objavljen je 29. juna 2019. u kulturnom dodatku dnevnog lista “Politika“/ Opsežnu studiju o klimatskom skepticizmu koja je rezultat istog istraživanja donosi časopis “Odiseja” u broju od jula 2019. / “Nauka kroz priče” objavljuje seriju od četiri priče u feljtonu “Regionalna mapa klimatskog skepticizma“