LEGIONARI VIMINACIJUMA

Autor: Renata Minić*

—

PRIČE IZ MEDIJSKE LABORATORIJE “Nauka kroz priče” predstavlja uzbudljivu seriju tekstova – 23 uzbudljive priče inspirisane naukom koje je pripremila nova generacija autora, polaznika “Medijske laboratorije“, škole naučnog novinarstva koja je realizovana na Institutu za fiziku. Pročitajte više!

U blizini Kostolca nalazi se Viminacijum, jedno od dvanaest rimskih nalazišta na teritoriji Srbije. Ko su bili legionari koji su bili stacionirani na mestu gde su se ukrštali putevi Balkana?

Viminacijum je bio jedan od najznačajnijih legijskih logora na Dunavu, a izvesno vreme i glavni grad rimske provincije Gornje Mezije, koja je obuhvatala najveći deo Srbije, severnu Makedoniju i deo severozapadne Bugarske. Procenjuje se da je grad, u vreme prosperiteta, imao oko 48 hiljada stanovnika. Viminacijum je više puta pustošen i najzad razoren u najezdama Gota, Huna i Avara. Sve do propasti carstva, rimska vojska je bila najbolje organizovana vojska starog veka. Moć Rimske imperije temeljila se na vojnoj sili i na snazi njenih provincija.

Kako bismo dobili precizniji podatak ko su bili rimski legionari u Viminacijumu, moramo se osvrnuti na priču o legionarima u ostalim delovima rimskog carstva. Dugi niz godina, legionari su mogli biti samo rimski građani, ali nakon Savezničkog rata, dodeljeni su statusi rimskih građanina svim Italicima, dok su Peregrini (stanovnici provincija) mogli dobiti rimsko građanstvo pojedinačno (zbog nekih zasluga za Rim) ili kolektivno (cele opštine i pokrajine) odlukom rimske vlasti.

Gaj Marije sproveo je vojnu reformu kojom je profesionalizovao rimsku vojsku i zaveo regrutaciju za sve građane dobrovoljce, kako za Rimljane tako i za stanovnike osvojenih zemalja. Na osnovu pronađenih zapisa, istorijskih činjenica i analiza nekropola, saznajemo da su se među rimskim legionarima mogli pronaći: Italici, Iliri, Gali, Nordijci, Grci, Makedonci, Dačani, Sirijci, Skordijci, Kelti. Mnošto naroda i kultura stopljeno je u najčuveniju vojsku Rimske imperije. Najbolji strelci u legiji bili su istočnjaci i naročito Krićani. Iliri su bili hrabri i vešti ratnici i mnogi od njih napredovali su do visokih dužnosti u rimskim legijama.

Legionari su se delili na dva tipa: Munifex, koji su bili samo ratnici i Immunes, koji su bili majstori zidari, bolničari, kovači i sl. Ovi drugi su ponekad bili pošteđeni redovnih vojničkih vežbi, ali se i od njih očekivalo da se po potrebi bore kao obični vojnici. U mirnodopskim uslovima, svi legionari su obavljali javne radove: pravili puteve (put kroz Đerdap, klesan u steni) i mostove (Trajanov most). Od pet zapisa koji su slavili carev put kroz Đerdap, a koji su napravili legionari iz Viminacijuma, ostala je samo Trajanova tabla.

Dosadašnjim istraživanjima nekropola Viminacijuma, koja su započeta u poslednjoj četvrtini XX veka, istraženo je više od 14.000 grobova, sa preko 20.000 skeleta i više od 40.000 predmeta, koji svedoče o značaju i veličini grada, ali i o svakodnevnom životu njegovih stanovnika. Ovo vojno uporište prvobitno je bilo naseljavano vojnicima, a kasnije su stizali, po isteku službe i vojni veterani.

Svi rimski građani vojno sposobni od 17 do 46 godina bili su dužni da budu u vojnoj službi, čak dvadeset pet godina. Rimskim legionarima bilo je zabranjeno da se žene sve dok ne prođe period vojne obaveze. Međutim, to se nije uvek poštovalo. Naziv rimskog građanina, koji im je dodeljen nakon službe, prenosio se na njihovu decu, koja su nakon toga mogla ući u legiju, za razliku od nezakonite dece legionara koja nisu imala pravo na to. U Viminacijumu su pronađeni zapisi sa imenima dece rođene u samom vojnom logoru, koja su nakon vojne reforme i sama dobijala mogućnost da pristupe rimskoj legiji.

Mit da su se rimski legionari sahranjivali zasebno, nije tačan. Sahranjivali su se zajedno sa civilima, bez oružja. Oružje su, nakon službe, prodavali drugim legionarima. U istraženim nekropolama Viminacijuma, pronađeno je samo nekoliko mačeva.

—–

FOTO: Wikimedia commons

*Autorka je polaznica Medijske laboratorije, škole naučnog novinarstva koju je “Nauka kroz priče” organizovala u jesen 2018. godine na Institutu za fiziku u Beogradu.  Pročitajte Priče iz medijske laboratorije!